a prophetic declaration

* * *

fātum, i ( masc. fatus malus meus, Petr. 42, 77), n. [for II. A.], that which is said, an utterance. —Hence,

Prop., a prophetic declaration, oracle, prediction (rare but class.): neque me Apollo fatis fandis dementem invitam ciet, Pac. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 80 Vahl.):

Lentulum sibi confirmasse ex fatis Sibyllinis haruspicumque responsis se, etc.,

Cic. Cat. 3, 4, 9:

eo fatis quae Veientes scripta haberent,

id. Div. 1, 44, 100:

fatis, ominibus oraculisque portendere,

Liv. 29, 10 fin. Drak. N. cr.:

Siculisne resideret arvis Oblitus factorum,

Verg. A. 5, 703.—

Transf.

In gen., that which is ordained, desting, fate; the heimarmenê or moira of the Greeks (syn.:

fortuna, fors, sors, casus): nec ii, qui dicunt immutabilia esse, quae futura sint nec posse verum futurum convertere in falsum, fati necessitatem confirmant, sed verborum vim interpretantur. At qui introducunt causarum seriem sempiternam, ii mentem hominis voluntate libera spoliatam necessitate fati devinciunt,

Cic. Fat. 9, 20 sq.; hence the philosophic use of the word to denote the eternal, immutable law of nature: fieri omnia fato, ratio cogit fateri. Fatum autem id appello, quod Graeci heimarmenên, id est ordinem seriemque causarum, cum causa causae nexa rem ex se gignat, id. Div. 1, 55, 125 sq.; cf.:

cum vos fato fieri dicatis omnia, quod autem semper ex omni aeternitate verum fuerit, id esse fatum,

id. N. D. 3, 6, 14; and: cum duae sententiae fuissent veterum philosophorum, una eorum, qui censerent omnia ita fato fieri, ut id fatum vim necessitatis afferret;

in qua sententia Democritus, Heraclitus, Empedocles, Aristoteles fuit: altera eorum, quibus viderentur sine ullo fato esse animorum motus voluntarii,

id. Fat. 17, 39; cf.

also: ex hoc genere causarum ex aeternitate pendentium fatum a Stoicis nectitur,

id. Top. 15, 59; and:

anile sane et plenum superstitionis fati nomen ipsum,

id. Div. 2, 7, 19:

si Daphitae fatum fuit ex equo cadere,

id. Fat. 3, 5; cf. id. ib. 12, 28: cf.:

neque si fatum fuerat, effugisset,

id. Div. 2, 8, 20:

ut praedici posset, quid cuique eventurum et quo quisque fato natus esset,

id. ib. 1, 1, 2;

quonam meo fato fieri dicam, ut, etc.,

id. Phil. 2, 1, 1: qua quidem in re singulari sum fato, I experience a remarkable fate, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 1:

si quid mihi humanitus accidisset multa autem impendere videntur praeter naturam etiam praeterque fatum,

i. e. beyond the natural and appointed course of events, id. Phil. 1, 4, 10:

quasi debita sibi fato dominatione,

Suet. Aug. 19:

persuasio, cuncta fato agi,

id. Tib. 69:

nisi dii immortales omni ratione placati suo numine prope fata ipsa flexissent,

Cic. Cat. 3, 8, 19:

orte Saturno, tibi cura magni Caesaris fatis data,

Hor. C. 1, 12, 51:

quo (Caesare) nihil majus meliusve terris Fata donavere bonique divi,

id. ib. 4, 2, 38; id. Carm. Sec. 28:

ut caneret fera Nereus Fata,

id. C. 1, 15, 5; so,

acerba,

id. Epod. 7, 17:

triste,

id. S. 1, 9, 29:

caeca,

id. C. 2, 13, 16:

plebeium in circo positum est fatum,

the fate of the vulgar, Juv. 6, 588:

fata regunt homines,

id. 9, 32; 12, 63.—With ut:

qui hoc fato natus est, ut, etc.,

Cic. Mil. 11, 30:

fuit hoc sive meum sive rei publicae fatum, ut, etc.,

id. Balb. 26, 58.—With ne: eo [p. 730] fato se in iis terris collocatam esse arbitratur, ne, etc., Cic. Font. 16, 35.—

Esp.

Of the will or determination of the gods:

heu stirpem invisam et fatis contraria nostris Fata Phrygum,

Verg. A. 7, 293; 7, 50; cf. Non. 455, 25.—And also of that which determines the fate of a person or thing: Ilio tria fuisse audivi fata, quae illi forent exitio: signum ex arce si perisset;

alterum, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 9, 29; so,

Herculis sagittae, quae fatum Trojae fuere,

Just. 20, 1 fin. —Prov.:

fata viam invenient,

Verg. A. 3, 395; 10, 113.— Fāta, ōrum, n., personified as deities, the Fates, Prop. 4, 7, 51; Stat. Th. 8, 26; id. S. 5, 1, 259; Inscr. Orell. 1771 sq.—

a.. Bad fortune, ill fate, calamity, mishap:

dictum facete et contumeliose in Metellos antiquum Naevii est: Fato Metelli Romae fiunt consules,

Pseudo Ascon. ad Cic. Verr. 1, 10, 29 (p. 140 ed. Orell.);

and, alluding to this verse: hoc Verrem dicere aiebant, te (sc. Metellum) non fato, ut ceteros ex vestra familia, sed opera sua consulem factum,

id. ib. 10, 29:

quibus ego confido impendere fatum aliquod et poenas jamdiu improbitati, nequitiae... debitas instare,

Cic. Cat. 2, 5, 11:

exitii ac fati dies,

id. ib. 3, 7, 17:

abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur aut, etc.,

Caes. B. G. 1, 39, 4; cf. Caes. B. C. 2, 6, 1:

quod si jam (quod dii omen avertant) fatum extremum rei publicae venit,

Cic. Phil. 3, 14, 35:

in illo paene fato rei publicae,

id. Dom. 57, 145.— So,

Esp. freq. of death:

sic Hortensii vox exstincta fato suo est, nostra publico,

id. Brut. 96, 328; cf.:

nolite hunc maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato,

id. Cael. 32, 79; cf.:

omen fati,

id. Phil. 9, 4, 6; and:

quia nec fato merita nec morte peribat,

Verg. A. 4, 696: ferro, non fato moerus Argivum (i. e. Achilles) occidit, Poët. ap. Quint. 8, 6, 10 Spald.:

perfunctos jam fato = mortuos,

Liv. 9, 1, 6;

qui fato sunt functi,

Quint. 3, 7, 10:

fato cedere,

Liv. 26, 13: fato concessit, Pl. Pan. 11, 3; for which: concedere in fatum, Modestin. Dig. 34, 3, 20:

fato obiit,

died a natural death, Tac. A. 6, 10:

fato fungi,

id. ib. 14, 12 fin.:

ille (uxorem) functam fato respondet,

id. ib. 11, 3:

si me praeceperit fatum,

Curt. 9, 6; Quint. 6, 2, 33.—In this sense sometimes in the plur.:

jamdudum peccas, si mea fata petis,

Ov. H. 19, 118;

Minotauri,

Mel. 2, 7:

mea fata,

my ashes, Prop. 1, 17, 11:

sentiet vivus eam, quae post fata praestari magis solet, venerationem,

Quint. 12, 17, 7:

si me fata intercepissent,

id. 6 praef. 1; cf.: (mater) acerbissimis rapta fatis, id. § 4; cf. the shades or spirits of the dead:

cum fato jacentis,

Mel. 2, 2.—

Concr., one who brings calamity, a plague:

duo illa rei publicae paene fata, Gabinium et Pisonem,

Cic. Sest. 43, 93.

fātum, i ( masc. fatus malus meus, Petr. 42, 77), n. [for II. A.], that which is said, an utterance. —Hence,

Prop., a prophetic declaration, oracle, prediction (rare but class.): neque me Apollo fatis fandis dementem invitam ciet, Pac. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 80 Vahl.):

Lentulum sibi confirmasse ex fatis Sibyllinis haruspicumque responsis se, etc.,

Cic. Cat. 3, 4, 9:

eo fatis quae Veientes scripta haberent,

id. Div. 1, 44, 100:

fatis, ominibus oraculisque portendere,

Liv. 29, 10 fin. Drak. N. cr.:

Siculisne resideret arvis Oblitus factorum,

Verg. A. 5, 703.—

Transf.

In gen., that which is ordained, desting, fate; the heimarmenê or moira of the Greeks (syn.:

fortuna, fors, sors, casus): nec ii, qui dicunt immutabilia esse, quae futura sint nec posse verum futurum convertere in falsum, fati necessitatem confirmant, sed verborum vim interpretantur. At qui introducunt causarum seriem sempiternam, ii mentem hominis voluntate libera spoliatam necessitate fati devinciunt,

Cic. Fat. 9, 20 sq.; hence the philosophic use of the word to denote the eternal, immutable law of nature: fieri omnia fato, ratio cogit fateri. Fatum autem id appello, quod Graeci heimarmenên, id est ordinem seriemque causarum, cum causa causae nexa rem ex se gignat, id. Div. 1, 55, 125 sq.; cf.:

cum vos fato fieri dicatis omnia, quod autem semper ex omni aeternitate verum fuerit, id esse fatum,

id. N. D. 3, 6, 14; and: cum duae sententiae fuissent veterum philosophorum, una eorum, qui censerent omnia ita fato fieri, ut id fatum vim necessitatis afferret;

in qua sententia Democritus, Heraclitus, Empedocles, Aristoteles fuit: altera eorum, quibus viderentur sine ullo fato esse animorum motus voluntarii,

id. Fat. 17, 39; cf.

also: ex hoc genere causarum ex aeternitate pendentium fatum a Stoicis nectitur,

id. Top. 15, 59; and:

anile sane et plenum superstitionis fati nomen ipsum,

id. Div. 2, 7, 19:

si Daphitae fatum fuit ex equo cadere,

id. Fat. 3, 5; cf. id. ib. 12, 28: cf.:

neque si fatum fuerat, effugisset,

id. Div. 2, 8, 20:

ut praedici posset, quid cuique eventurum et quo quisque fato natus esset,

id. ib. 1, 1, 2;

quonam meo fato fieri dicam, ut, etc.,

id. Phil. 2, 1, 1: qua quidem in re singulari sum fato, I experience a remarkable fate, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 1:

si quid mihi humanitus accidisset multa autem impendere videntur praeter naturam etiam praeterque fatum,

i. e. beyond the natural and appointed course of events, id. Phil. 1, 4, 10:

quasi debita sibi fato dominatione,

Suet. Aug. 19:

persuasio, cuncta fato agi,

id. Tib. 69:

nisi dii immortales omni ratione placati suo numine prope fata ipsa flexissent,

Cic. Cat. 3, 8, 19:

orte Saturno, tibi cura magni Caesaris fatis data,

Hor. C. 1, 12, 51:

quo (Caesare) nihil majus meliusve terris Fata donavere bonique divi,

id. ib. 4, 2, 38; id. Carm. Sec. 28:

ut caneret fera Nereus Fata,

id. C. 1, 15, 5; so,

acerba,

id. Epod. 7, 17:

triste,

id. S. 1, 9, 29:

caeca,

id. C. 2, 13, 16:

plebeium in circo positum est fatum,

the fate of the vulgar, Juv. 6, 588:

fata regunt homines,

id. 9, 32; 12, 63.—With ut:

qui hoc fato natus est, ut, etc.,

Cic. Mil. 11, 30:

fuit hoc sive meum sive rei publicae fatum, ut, etc.,

id. Balb. 26, 58.—With ne: eo [p. 730] fato se in iis terris collocatam esse arbitratur, ne, etc., Cic. Font. 16, 35.—

Esp.

Of the will or determination of the gods:

heu stirpem invisam et fatis contraria nostris Fata Phrygum,

Verg. A. 7, 293; 7, 50; cf. Non. 455, 25.—And also of that which determines the fate of a person or thing: Ilio tria fuisse audivi fata, quae illi forent exitio: signum ex arce si perisset;

alterum, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 9, 29; so,

Herculis sagittae, quae fatum Trojae fuere,

Just. 20, 1 fin. —Prov.:

fata viam invenient,

Verg. A. 3, 395; 10, 113.— Fāta, ōrum, n., personified as deities, the Fates, Prop. 4, 7, 51; Stat. Th. 8, 26; id. S. 5, 1, 259; Inscr. Orell. 1771 sq.—

a.. Bad fortune, ill fate, calamity, mishap:

dictum facete et contumeliose in Metellos antiquum Naevii est: Fato Metelli Romae fiunt consules,

Pseudo Ascon. ad Cic. Verr. 1, 10, 29 (p. 140 ed. Orell.);

and, alluding to this verse: hoc Verrem dicere aiebant, te (sc. Metellum) non fato, ut ceteros ex vestra familia, sed opera sua consulem factum,

id. ib. 10, 29:

quibus ego confido impendere fatum aliquod et poenas jamdiu improbitati, nequitiae... debitas instare,

Cic. Cat. 2, 5, 11:

exitii ac fati dies,

id. ib. 3, 7, 17:

abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur aut, etc.,

Caes. B. G. 1, 39, 4; cf. Caes. B. C. 2, 6, 1:

quod si jam (quod dii omen avertant) fatum extremum rei publicae venit,

Cic. Phil. 3, 14, 35:

in illo paene fato rei publicae,

id. Dom. 57, 145.— So,

Esp. freq. of death:

sic Hortensii vox exstincta fato suo est, nostra publico,

id. Brut. 96, 328; cf.:

nolite hunc maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato,

id. Cael. 32, 79; cf.:

omen fati,

id. Phil. 9, 4, 6; and:

quia nec fato merita nec morte peribat,

Verg. A. 4, 696: ferro, non fato moerus Argivum (i. e. Achilles) occidit, Poët. ap. Quint. 8, 6, 10 Spald.:

perfunctos jam fato = mortuos,

Liv. 9, 1, 6;

qui fato sunt functi,

Quint. 3, 7, 10:

fato cedere,

Liv. 26, 13: fato concessit, Pl. Pan. 11, 3; for which: concedere in fatum, Modestin. Dig. 34, 3, 20:

fato obiit,

died a natural death, Tac. A. 6, 10:

fato fungi,

id. ib. 14, 12 fin.:

ille (uxorem) functam fato respondet,

id. ib. 11, 3:

si me praeceperit fatum,

Curt. 9, 6; Quint. 6, 2, 33.—In this sense sometimes in the plur.:

jamdudum peccas, si mea fata petis,

Ov. H. 19, 118;

Minotauri,

Mel. 2, 7:

mea fata,

my ashes, Prop. 1, 17, 11:

sentiet vivus eam, quae post fata praestari magis solet, venerationem,

Quint. 12, 17, 7:

si me fata intercepissent,

id. 6 praef. 1; cf.: (mater) acerbissimis rapta fatis, id. § 4; cf. the shades or spirits of the dead:

cum fato jacentis,

Mel. 2, 2.—

Concr., one who brings calamity, a plague:

duo illa rei publicae paene fata, Gabinium et Pisonem,

Cic. Sest. 43, 93.

ōrācŭlum (sync. oraclum: ex oraclo, Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42, or Trag. v. 65 Vahl.; plur, oracla, Att. ap. Non. 488, 2, or Trag. Rel. p. 185 Rib.; Ov. M. 1, 321), i, n. [oro], a divine announcement, an oracle (class.).

Lit.:

oracula ex eo ipso appellata sunt, quod inest in his deorum oratio,

Cic. Top. 20, 77:

quid est enim oraculum? nempe voluntas divina hominis ore enuntiata,

Sen. Contr. 1 praef.:

edere,

Cic. Tusc. 1, 48, 116:

petere a Dodonā,

id. Div. 1, 43, 95:

quaerere,

Verg. G. 4, 449:

poscere,

id. A. 3, 456:

consulere,

Ov. M. 3, 8:

Delphis oracula cessant,

Juv. 6, 555.—

Transf.

In gen., a prophetic declaration, a prophecy:

exposui somnii et furoris oracula,

Cic. Div. 1, 32, 70; 1, 50, 115.—

A place where oracular responses were given, an oracle:

illud oraculum Delphis tam celebre,

Cic. Div. 1, 19, 37:

Hammonis,

Plin. 12, 23, 49, § 107:

Delphicum,

Macr. S. 1, 18, 4.—

Esp. (eccl. Lat.), the mercy-seat, the place in the tabernacle in which the presence of God was manifest, Vulg. Exod. 25, 18; 40, 18:

oraculum templi, sanctum sanctorum,

id. 3 Reg. 8, 6.—

An oracular saying, oracle pronounced by a man:

haec ego nunc physicorum oracula fundo,

Cic. N. D. 1, 24, 66:

inde illa reliqua oracula: nequam agricolam esse, etc.,

Plin. 18, 6, 8, § 40.—

An imperial rescript, Just. Inst. 1, 11, 11.